Монгол Хэвлэлийн эрх чөлөөний индексэд 21 байр ухарлаа

Хэвлэлийн эрх чөлөөний индексэд Монгол 2023 онд 180 орноос 88-рт бичигдэж байсан бол энэ онд 109-рт бичигджээ. Ингэснээр “асуудалтай” ангиллаас “хүнд нөхцөл байдалтай” гэсэн ангилалд шилжив. Яана даа…

Тайлан: Хил хязгааргүй сэтгүүлчид (RSF) байгууллагаас жил бүр дэлхийн орнуудад хэвлэлийн эрх чөлөө хэр байгааг 5 үзүүлэлтээр үнэлж индексжүүлэн тайлагнадаг билээ.

Юу нөлөөлөв?

Монгол ганцхан жилийн дотор 21 байр ухрахад улс төр, бизнесийн орчин муудсан нь голлон нөлөөлсөн аж. Нэмээд, гүтгэлгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь сэтгүүлчдийг хатуу хараа хяналт дор байлгаж буйг дурджээ. Ерөнхийдөө дэлхий дахинд сэтгүүл зүй улс төрийн дарамт шахалтад өртөж, эрх чөлөө нь хумигдсаар л. Энэ нь олон нийтийн найдвартай, хараат бус мэдээлэл авах эрхийг хангах үүргээ умартсан засгийн газрууд, эрх баригчдын тоо улам нэмэгдэж буйтай холбоотой.

Тухайлбал, Ази, Номхон далайн бүс нутагт хэвлэлийн эрх чөлөөний нөхцөл байдал дордсон бөгөөд 31 орны 26 нь оноо буурсан үзүүлэлттэй байгаа юм. Хэвлэлийн эрх чөлөөгөөр Норвеги тэргүүн байраа хадгалсан бол Афганистан, Сири, Эритрей сүүл мушгисан байна даа.

Тэгвэл иргэд хэвлэл мэдээлэлд итгэдэг үү?

Энэ онд дэлхийн хүн амын талаас илүү хувь нь сонгууль өгнө. Гэтэл улс төр, технологийн нөлөө зэрэг шалтгааны улмаас дэлхий даяар иргэдийн хэвлэл мэдээлэлд итгэх итгэл алдарсаар. Тухайлбал, Америк, Их Британи, Япон зэрэг орны иргэд хэвлэл мэдээлэлд итгэдэггүй болохыг Edelman Trust Barometer-н судалгаанаас харж болох юм.

Монголчууд ч хэвлэл мэдээллийн салбарт төдийлөн итгэдэггүй. Зарим хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл улс төр, бизнесийн ашиг сонирхолтой эздийн гарт төвлөрдөг нь үүний 1 томоохон шалтгаан. 2020 онд “Ардчилсан засаглал”-ын судалгаанд оролцсон иргэдийн 33.6% нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл улс төрөөс хараат бус гэдэгтэй санал нийлдэггүй гэж үзсэн бол 2021 онд 38.7% болж өсжээ.

Яаж итгэлийг олох вэ?

Хэвлэл мэдээллийн салбарынхны гол ялгарал бол мэргэжлийн чадвар, ёс зүй. Учир нь, хэвлэл мэдээллийн итгэл үнэмшил ёс зүйд суурилж бий болдог гэдэг. Нөгөөтээгүүр, улс төр, бизнесийн салбараас хараат бус байхын тулд санхүүгийн хувьд бие даасан байх шаардлага тулгардаг. Сайн жишээ дурдвал, 2021 онд Тэнгэрлиг Медиа Групп (TNGR) ХК үүсгэн байгуулагдаж, Монголын анхны нээлттэй хувьцаат медиа компани болсон билээ.